Jak to drzewiej bywało?
Na obszarze Ziemi Krakowskiej Liga Ochrony Przyrody rozpoczęła swoją działalność jako Oddział 1 marca 1930 r., w dwa lata po Zjeździe założycielskim LOP w Warszawie. Był to trzeci Oddział w Polsce po warszawskim i poznańsko-pomorskim.
Zebranie założycielskie odbyło się w sali Zakładu Mineralogicznego UJ, przy ulicy Gołębiej 11. Prezesem Zarządu Oddziału wybrano prof. Bohdana Dyakowskiego, a w jego składzie znaleźli się wybitni uczeni krakowscy i znani działacze, współtwórcy LOP w Polsce: prof. dr Walery Goetel, prof. dr Tadeusz Estreicher, mec. dr Adam Lardemer, wizytator Władysław Michalski, dr Jan Robel, rektor Fryderyk Zoll, inż. Henryk Jasieński, mjr Bronisław Romaniszyn, dr Aleksander Oleś, dr Jadwiga Dyakowska (córka prezesa). W późniejszych latach do Zarządu doszli: Wanda Kulczyńska, prof. dr Teodor Marchlewski, inż. Z. Szromba i doc. Stefan Ziobrowski. Pierwszym sekretarzem Zarządu była Maria Amouraux (późniejsza prof. dr Kozłowska), skarbnikiem - E. Frohlich. W skład Komisji Rewizyjnej Oddziału wchodzili: prof. dr W. Szafer, prof. dr Stanisław Sokołowski i wizytator Konstanty Bzowski.
Siedziba Zarządu Oddziału mieściła się przy ul. Lubicz 46 w pomieszczeniu Biura Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Duży zespół pracowników, wśród których byli zarówno doświadczeni ludzie, wpływowe osobistości, którzy tworzyli aktyw Oddziału, a także młodzi zapaleńcy sprawili, że Krakowski Oddział LOP szybko wysunął się na pierwsze miejsce pośród placówek Ligi.. Nawiązano współpracę z Polskim Radiem w Krakowie i Katowicach, które zaczęło nadawać audycje o ochronie przyrody. Pozyskano dla Ligi młodzież zrzeszoną w Harcerstwie, Związku Strzeleckim, na kursach Przysposobienia Wojskowego, a przede wszystkim młodzież szkolną. Wśród szkolnych kół wyróżniło się wówczas Koło Miłośników Przyrody przy Państwowym Męskim Seminarium Nauczycielskim w Lublinie, Międzyrzecu koło Łukowa, Gimnazjum im. T. Kościuszki w Miechowie.
Dużą rolę w aktywizacji dzieci i młodzieży odegrały specjalne konspekty opracowane przez dr J. Dyakowską dotyczące zagadnień ochrony przyrody. Osobiste zaangażowanie prof. Bohdana Dyakowskiego w pracę z młodzieżą sprawiło, że szkolne koła Ligi powstawały w nieraz bardzo odległych od Krakowa miejscowościach m. in. w Stanisławowie, Przemyślu, Jarosławiu, Zamościu, Radomiu, Białej Podlaskiej, na Kielecczyżnie i na Śląsku.
Na prośbę młodzieży Zarząd Oddziału zainicjował ustanowienie przez władze Ligi znaczka naszej organizacji i opracował jego projekt: tarcza z inicjałami Ligi i głowa żubra. Oddział szkolił młodych prelegentów, którzy wywodzili się najczęściej z grona młodszych pracowników naukowych i studentów UJ. Kursy te odbywały się zwykle w Tatrach lub Pieninach, Dzięki tym młodym instruktorom ochrony przyrody Liga rozwinęła działalność odczytową na wielką skalę. Poza pogadankami w szkołach, prelekcje wygłaszane były przez radio i niemal na wszystkich koloniach i obozach wakacyjnych organizowanych w regionie krakowskim. Oddział Krakowski ma w swoim dorobku cykl 10 szkoleń dla delegatów Komitetów Ochrony Przyrody pracujących na terenie województw: krakowskiego, śląskiego i kieleckiego. Wykładowcami na tych kursach byli profesorowie: Władysław. Szafer, St. Wachholz, prof. dr Edward Chodzicki oraz młodsi naukowcy: doc. K. Starmach, dr Mieczysław. Klimaszewski, dr J. Robel, inż. Zygmunt Novak, mgr A. Środoń, mgr A. Mayer i Jan Marchlewski.
W okresie międzywojennym Krakowski Oddział należał do najliczniejszych w kraju. Liczył ponad 170 członków dorosłych, około 50 towarzystw związkowych liczących razem około 17 000 członków. W tym czasie Oddział przeznaczał znaczne kwoty na cele konserwatorskie, m.in. ochronę Jeziora Świteź, wykup jaru Hamerni pod Ojcowem ze stanowiskiem brzozy ojcowskiej. Dofinansowywał ochronę i konserwację starych drzew, opłacał opiekunów i dozorców, w tym cisa w Harbutowicach. Corocznie wspierał finansowo Starostę Nowotarskiego opłacając strażnika do ochrony świstaków w Tatrach. Duże wysiłki Zarząd Oddziału czynił dla utworzenia parków narodowych w Pieninach i Tatrach oraz ochrony Kryształowej Groty w Wieliczce. Na wniosek delegatów krakowskich IX Krajowy Zjazd Ligi w 1937 r. we Lwowie uchwalił protest przeciw nielegalnej budowie kolejki linowej na Kasprowy Wierch, obserwatorium astronomicznego na Kasprowym Wierchu i nadmiernej rozbudowie dróg i szlaków turystycznych w Tatrach. Oddział Krakowski stale wspierał działania w tym zakresie prowadzone przez organizacje stowarzyszone w Lidze. Na przykład w roku 1938 przekazano Komisji Ochrony Gór PTT dotację w wysokości 578 zł. O dobrej sytuacji finansowej Oddziału może świadczyć kwota odprowadzana, zgodnie ze statutem, na konto Zarządu Głównego, która za 1938 r. wynosiła 2 499,43 zł.
Po profesorze Bohdanie Dyakowskim, który całkowicie poświęcił się pracy z młodzieżą, Oddziałem kierował mjr Bronisław Romaniszyn, a potem od 1938 r. do II wojny światowej, prof. dr. Teodor. Marchlewski. Na X Krajowym Zjeździe w dniu 29.1.1939 r, ostatnim przed wojną, na wniosek delegatów z Krakowa podjęta została uchwała o przeniesieniu siedziby Zarządu Głównego do Krakowa. Niestety wybuch wojny nie pozwolił zrealizować tej uchwały i zarejestrować nowego statutu. Wojna przerwała na długie lata dalsze funkcjonowanie Ligi. Wielu działaczy poniosło śmierć lub rozproszyło się po świecie.
ODRODZENIE
Już 30 marca 1945 r. prof. Władysław Szafer zorganizował w Krakowie spotkanie osób zainteresowanych ochroną przyrody i reaktywowaniem Ligi. Zabrakło w tym gronie wielu dawnych działaczy. W obozach, w więzieniach lub na skutek działań wojennych zmarli: prof. Bohdan Dyakowski, prof. dr Michał Siedlecki, prof. dr Jerzy Smoleński - z Krakowa oraz prof. dr Seweryn Dziubałtowski, prof. Aleksander Janowski, doc. dr Feliks Krawiec, prof. dr Stefan Kreutz i wielu innych. Na tym spotkaniu stwierdzono potrzebę powołania Państwowej Rady Ochrony Przyrody i konieczność dokonania zmian w ustawie o ochronie przyrody, a także postanowiono wznowić działalność Ligi Ochrony Przyrody.
Pierwszy po wojnie na terenie Polski okręg Ligi powstał w Krakowie na zebraniu w dniu 15 września 1945 r. W zebraniu tym uczestniczyło 63 osoby. Został wówczas powołany Zarząd Okręgu w Krakowie, w skład którego weszli: mgr Kazimierz Kostrakiewicz - prezes, doc. dr Józef Mikulski - wiceprezes, dr Ludmiła Karpowiczowa - sekretarz i Stefan Gut - skarbnik. Do Komisji Rewizyjnej wybrano: prof. dr Władysława Szafera, dr Jana Juliana Nowaka (prawnika, późniejszego wojewódzkiego Konserwatora Przyrody) i mjr Bronisława Romaniszyna. Na zebraniu ustalono najważniejsze cele Ligi, między innymi: ochrona zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, poznanie i ochrona cennych obiektów przyrody na Ziemiach Odzyskanych i szerzenie idei ochrony przyrody w społeczeństwie.
Ponieważ w zespole krakowskiego Zarządu LOP znalazły się w większości osoby od dawna biorące aktywny udział w pracach stowarzyszenia tacy jak: Wanda Kulczyńska, Bohdan Małachowski, dr Włodzimierz Marcinkowski, dr Kazimierz Maślankiewicz, wizytator Władysław Michalski, dr Jan Zygmunt Robel, doc. dr Roman Wojtusiak i kurator Witold Wysocki, praca potoczyła się sprawnie, według zasad stosowanych przed wojną. Pierwszym osiągnięciem było uzyskanie w Kuratorium Oświaty w Krakowie okólnika zalecającego tworzenie w szkołach Kół Młodych Przyjaciół LOP. Następnie przygotowano program wydawania materiałów propagandowych (ulotek) i plan szkoleń z zakresu ochrony przyrody oraz podjęto działania mające na celu włączenie do Ligi wszystkich organizacji, które były przed wojną jej członkami. Dużym ułatwieniem był terenowy samochód zakupiony od Wojska Polskiego. Pierwsze po wojnie biuro Zarządu Okręgu mieściło się przy ul. Straszewskiego 2.
Już w początkowym okresie działalności udało się nawiązać kontakty ze szkołami i harcerstwem w regionie krakowskim, a także z dalszych stron Polski. Między innymi pod opieką Zarządu Okręgu w Krakowie były w tym czasie koła szkolne w Krośnie, Gorlicach, Sandomierzu, Siedlcach, Augustowie, Sosnowcu, Będzinie. W 1947 r. Okręg Krakowski miał 114 szkolnych kół zrzeszających 9831 członków, zrzeszał 8 stowarzyszeń (m.in. Towarzystwo Myśliwskie im. Św. Huberta, Koło Przyrodników Słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Towarzystwo Wędkarskie w Krakowie), do których należało 1958 osób w tym 733 członków dorosłych.
W tym czasie realizacja planu wydawniczego dawała pierwsze efekty. Nauczyciele otrzymali dokładne wskazówki jak układać i realizować roczny plan pracy koła w dostosowaniu do pór roku w formie broszur, ulotek Z ciekawszych można wymienić ulotki: „Ćwiczenia przyrodnicze dla młodzieży szkolnej i harcerskiej", „Harcerz kocha przyrodę i stara się ją poznać" - pióra Ludmiły Karpowiczowej, „Walka o ochronę przyrody, to walka o kulturę, to walka o postęp" - Włodzimierza Marcinkowskiego, „Wyjeżdżającym na kolonię ku pamięci", „Chrońmy myszołowy" - Jana Marchlewskiego, oraz broszury: „Gawędy dla zuchów" - Jadwigi Dyakowskiej", „Z tropu w trop" - napisaną przez Jana Marchlewskiego. Materiały te dostarczane były kołom i członkom LOP bezpłatnie. Bezpłatnie rozsyłano je do innych organizacji i instytucji, między innymi do związków zawodowych Funduszu Wczasów Pracowniczych, Samopomocy Chłopskiej. Zadanie druku ułatwiała Drukarnia Władysława L. Anczyca, która była członkiem zbiorowym Ligi i sponsorowała jej działalność. W tym czasie powstało 60 - osobowe koło LOP w Wojewódzkiej Radzie Narodowej z jej przewodniczącym T. Wonerem, co z pewnością miało znaczenia dla dobrej pracy Zarządu LOP.
Z wielkim rozmachem prowadzona była akcja odczytów, pogadanek, prelekcji, kursów, między innymi: 8 godzinny dla nauczycieli szkół średnich, 12 - godzinny dla studentów Wydziału Przyrodniczego UJ. W latach 1945 -1947 w samym Krakowie, nie licząc oddziałów terenowych, zorganizowano 92 pogadanki i odczyty. Działacze krakowscy przygotowywali i prowadzili słuchowiska i pogadanki radiowe, których scenariusze przygotowywała dr Jadwiga Dyakowska. Zarząd Krakowski wydał pierwszy w Polsce kalendarzyk LOP na 1948 r. ilustrowany 12 winietkami, zawierający niezbędne wiadomości z zakresu fenologii i ochrony przyrody. W tym czasie biuro Zarządu Okręgu mieściło się przy ul. Ariańskiej 1.
Do najbardziej aktywnych w Okręgu należały Oddziały w:
- Zakopanem 1948 r. Siedziba: Antałówka, willa "Skierka", 126 członków zwyczajnych, 4 stowarzyszenia wspierające, 4 koła szkolne zrzeszające 466 członków, prezes - dr Zofia Radwańska Paryska; ważniejsze osiągnięcie - 73 referaty (głównie dla wczasowiczów), 53 pogadanki w Muzeum Tatrzańskim (prelegenci: pani prezes, inż. Marceli Marchlewski, dr Józef Kolowca);
- Białej Krakowskiej 1947 r. Siedziba: ul. Limanowskiego 36, 30 członków zwyczajnych, 720 członków w organizacjach wspierających, 40 kół szkolnych zrzeszających 2705 członków, prezes - prof. Józef Hankiewicz, ważniejsze osiągnięcie - posadzono 29 tys. drzewek w ramach „Dni Lasu i Ochrony Przyrody"
- Chrzanowie 1948 r. Siedziba: Państwowe Gimnazjum i Liceum, 191 członków dorosłych i 600 młodzieży, prezes - prof. Mieczysław Mazaraki, ważniejsze osiągnięcia - wiele hektarów zalesień z okazji „Dni Lasu i Ochrony Przyrody" , wystawa w Liceum Chrzanowkim, którą zwiedziło ponad 3000 osób.
Pod koniec lat 40 - tych Okręg Krakowski miał więcej członków niż wszystkie pozostałe ośrodki Ligi razem wzięte. Mała liczebność Ligi w pozostałych regionach Polski wynikała głównie z niechętnego stosunku ówczesnego Ministra Oświaty S. Skrzeszewskiego do tworzenia organizacji społecznych w szkołach.
Na przełomie lat 40 i 50 Liga przeżywała duże trudności spowodowane zarówno czynnikami zewnętrznymi (w tym również polityczną sytuacją w kraju) jak i wewnętrznymi, organizacyjnymi. Nie ominęły one również Okręgu Krakowskiego. W tym czasie władze polityczne naciskały bardzo na połączenie się Ligi z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym wzorem „jednoczących" się wówczas partii. Do ostrej dyskusji w Zarządzie Krakowskim doszło na zebraniu w dniu 2 czerwca 1950 r. Ówczesny Prezes, dr Włodzimierz Marcinkowski był zwolennikiem połączenia. Jednak prof. Władysłw Szafer zdołał przekonać zebranych i samego prezesa, że połączenie uniemożliwi Lidze realizowanie jej tradycyjnych celów i kierowania się przyjętymi pryncypiami. Komercyjnie nastawione PTK nie było prawie wcale zainteresowane ochroną przyrody naszych gór, o co zawsze zabiegała Liga.
W III i IV Zjeździe LOP, które odbyły się w 1953 r. (kwiecień i listopad). Z Okręgu Krakowskiego na IV Zjazd pojechało 3 delegatów. Weszli oni do władz Ligi: inż. Stanisław Smólski (pierwszy po wojnie Wojewódzki Konserwator Przyrody w Krakowie), i inż. Maksymilian Keutzinger (dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa, mającego wówczas siedzibę w Przegorzałach pod Krakowem) - do Zarządu Głównego, a dr Zofia Radwańska - do Głównej Komisji Rewizyjnej.
Wydaje się, że dużym błędem była decyzja Zarządu Głównego o podjęciu przez Okręg Warszawski działalności gospodarczej (głównie handlu skrzynkami lęgowymi) w aktualnej sytuacji społeczno - politycznej w kraju. Miarę złego dopełniło utworzenie w Krakowie i Poznaniu filii gospodarczych (propagandowo - wydawniczych) Okręgu Warszawskiego. Ta decyzja spowodowała duże przykrości, które dotknęły Okręg Krakowski, (Poznań nie podporządkował się poleceniu ZG). Działalność gospodarcza polegała między innymi na wydawaniu kalendarzyków, pocztówek, rozprowadzaniu skrzynek dla ptaków, produkcji worków antymolowych, długopisów. Prowadzona była do tego stopnia nieudolnie i niesumiennie, że w 1954 r. zajęły się nią organa śledcze. W tym czasie doszło do redukcji personelu biura Zarządu Okręgu w Krakowie spowodowanego brakiem funduszy na jego utrzymanie. Odeszli oddani i kompetentni pracownicy. Sprzedano również samochód terenowy.
Widząc niegospodarność Zarządu Głównego i jego błędne decyzje wielu członków złożyło rezygnację z dalszej pracy nie tylko we władzach, ale w ogóle w Lidze. Nie powstrzymało to jednak Zarządu Głównego do przejęcia majątku „Spółki z o.o. Lechia", o wartości około 213 000 zł. i utworzeniu Zarządu Pomocniczych Zespołów Gospodarczych (09. 1954). Na skutek nieudolnej gospodarki majątkiem Prezydium Rady Narodowej miasta Warszawy odebrało Zarządowi Głównemu samodzielność, a minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wyznaczył Lidze kuratora, którym został Tadeusz Piper. Był on życzliwie nastawiony do naszego Stowarzyszenia i pomógł wyjść z impasu. Współpracował z nim ściśle wiceprezes Okręgu Krakowskiego Jan Matusz.
Pierwsi otrząsnęli się z przygnębienia, spowodowanego zaistniałą sytuacją, działacze w terenie i rozwijali tradycyjną działalność ochroniarską Ligi. W drugiej połowie lat 50 - tych Okręg Krakowski wydał broszurę inż. Stanisława Smólskiego p. t. „Zalesiajmy nieużytki" oraz serię broszurek p. t. „Chrońmy ptaki drapieżne i sowy", opracowaną przez dr. Bronisława Ferensa. Seria ta składała się z 4 tomików: „Orły, orliki, sępy i inne ginące ptaki drapieżne", „Sokoły i kanie", „Myszołowy, pszczołojady, błotniaki i jastrzębie" i „Sowy". Ponadto wydrukowano ulotkę „Do uczestników wczasów świątecznych". W tym czasie Zarząd Okręgu w Krakowie i w Poznaniu wydawały własne, dobrze redagowane biuletyny przeznaczone do użytku wewnętrznego. Krakowski Biuletyn zaczął ukazywać w 1956 r. Biuro Zarządu Okręgu przeniesiono do centrum Krakowa, na ul. Szpitalną 9. Zarząd uruchomił punkt sprzedaży i wydawania materiałów szkoleniowych i propagandowych w sklepie przy tej samej ulicy i w Ojcowie, na terenie utworzonego w styczniu tegoż roku Parku Narodowego. To wówczas miałem okazję poznać niezwykle miłe panie, które serdecznie przyjęły kilkunastoletnich uczniów. Otrzymaliśmy mnóstwo ciekawych materiałów, ulotek, folderów i piękne, oprawne w płótno kieszonkowe kalendarzyki - terminarze z kolorowymi ilustracjami. Mimo wielu usilnych próśb panie do Ligi nie mogły nas przyjąć, gdyż uczniowie mogli należeć do LOP tylko poprzez szkolne koło. Dostałem kolejną porcję materiałów i postanowiliśmy z kolegą założyć koło w szkole zawodowej do, której wtedy chodziliśmy. Zaczęliśmy od przekonywania kolegów, ale małe nasze doświadczenie w tym zakresie nie dało pozytywnego rezultatu. Przyrodnicze przedmioty nie były w naszej szkole wykładane. Nie mieliśmy więc odpowiedniego nauczyciela, który mógłby nam pomóc w założeniu koła. Zresztą do głowy nam nie przyszło, aby się o pomoc do nauczyciela zwracać. Tak więc przez długie lata mogliśmy być tylko sympatykami Ligi. Byliśmy częstymi gośćmi w lokalu LOP przy ul. Szpitalnej 9. Zaczęliśmy otrzymywać "Biuletyn Zarządu Okręgu LOP w Krakowie" , redagowany przez red. Zbigniewa Turka i pierwsze numery Przyrody Polskiej oraz Biuletynu Zarządu Głównego LOP (mimo, że nie byliśmy członkami Ligi).
Powołany przez Kuratora zespół w składzie: dr Stefan Jarosz, inż. Maksymilian Kreutzinger i inż. Tadeusz Szczęsny przygotował kolejny, V po wojnie zjazd Ligi. Prezesem ZG został wybrany członek Krakowskiego Zarządu, już docent, dyr. M. Kreuzinger. Niestety musiał on opuścić Kraków, gdyż Instytut Badawczy Leśnictwa został przeniesiony do pięknego, nowego gmachu przy ówczesnej ul. Wery Kostrzewy 3 w Warszawie, (obecnie ul. Bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 r.). W skład wybranych na tym Zjeździe władz weszło dwóch przedstawicieli Krakowa. Prof. dr Walery Goetel - do Zarządu, a inż. S. Smólski do Komisji Rewizyjnej. Do ważniejszych uchwał podjętych na V Zjeździe należała uchwała o rozpoczęciu starań o uznanie Ligi za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej. Po perturbacjach w łonie Zarządu Głównego i po rezygnacji w pracach Z G (ze względu na stan zdrowia) doc. Maksymiliana Kreutzingera, Prezesem wybrano profesora Politechniki Śląskiej dr. Eugeniusza Zaczyńskiego (przed wojną burmistrza Zakopanego). Za jego kadencji następowało odrodzenie i umocnienie Ligi. Świadczyć o tym może rozpoczęcie wydawania miesięcznika „Przyroda Polska", weryfikacja członków związana z wydawaniem legitymacji i odznak członkowskich, uzyskanie wreszcie zgody Ministra Oświaty na działalność Ligi w szkołach i zatwierdzenie regulaminu szkolnych kół LOP, podjęcie wspaniałego czynu dla uczczenia 1000 - lecia państwa polskiego: posadzenie 100 milionów drzew i 60 milionów krzewów. W 1957 r., dzięki staraniom Prezesa i całego Zarządu powstały dwie instytucje: Straż Ochrony Przyrody i Zakład Zadrzewień i Zieleni, które odegrały bardzo pozytywną rolę. Pierwsza w skutecznym propagowaniu i egzekwowaniu ochrony przyrody, druga - umożliwiła pełniejszą realizację statutowych celów LOP i zapewniła materialne podstawy działalności. Wspominam o tym, bo te organizacyjne zmiany, umocniły znaczenie Ligi w kraju i ułatwiły Okręgom pracę w terenie, w tym również Okręgowi Krakowskiemu.
W okresie powojennym największy rozkwit Ligi, zarówno pod względem liczebnym jak i pod względem działalności merytoryczno - statutowej nastąpił w roku 1974, przed reformą administracyjną kraju. Okręg Krakowski LOP posiadał 24 oddziały miejskie i powiatowe, 840 kół, 89 300 członków zwyczajnych i 122 członków wspierających. Do jaśniejszych kart historii LOP w Krakowie należy zaliczyć utworzenie na mocy decyzji Zarządu Głównego gospodarstwa pomocniczego - Zakładu Zadrzewień, Zieleni i Rekultywacji LOP, który działał w latach 1985-1995. Razem z kilkunastoma podobnymi Zakładami w Polsce wspierał on finansowo statutową działalność Ligi, czego widocznym dowodem było zakupienie dwupiętrowej kamienicy i oficyny przy ul. Krakusa 8. Po generalnym remoncie i adaptacji budynków w początkach 1990 Zakład Zadrzewień Zieleni i Rekultywacji LOP przeniósł tam swoja siedzibę. W budynku tym znalazł również siedzibę Zarząd Okręgu LOP, Centrum Edukacji Ekologicznej LOP, Wojewódzki Inspektorat Straży Ochrony Przyrody i Zarząd Oddziału Podgórze LOP oraz, powołany w 1989 r. przez Zarząd Okręgu LOP, Ośrodek Projektowania, Ekspertyz i Wdrożeń Ekologicznych „EKOKRAK”. Do dyspozycji Centrum Edukacji Ekologicznej LOP była sala na około 60 miejsc gdzie odbywały się szkolenia dla strażników ochrony przyrody (SOP), prelekcje i wystawy przyrodnicze. Do rozwoju organizacji po II wojnie światowej przyczyniali się zarówno szeregowi członkowie, zwłaszcza opiekunowie szkolnych kół - nauczyciele, jak i liderzy stowarzyszenia. członkowie Zarządu, prezesi, wiceprezesi: Wanda Kulczyńska, Kazimierz Kostrakiewicz, Ludmiła Karpowiczowa, Włodzimierz Marcinkowski, Leonidas Świejkowski, Stanisław Smólski, Jan Matusz, Zbigniew Turek, Jerzy Kośmider, Jerzy Fabijanowski, Jan Greszta. Nie do przecenienia jest współpraca prof. Władysława Szafera, który nieustannie wspierał Ligę swoim autorytetem i swoją wiedzą do końca swego życia.
Obecnie Liga Ochrony Przyrody w Okręgu Krakowskim liczy około 1300 członków zrzeszonych w około 40 kołach. Okręg swoim zasięgiem obejmuje dawne Województwo Krakowskie (z 1998 r.) i Ziemię Olkuską. Przedmiotem pracy LOP w Krakowie, poza kształtowaniem wrażliwości na piękno przyrody, sumienia i odpowiedzialności za jej stan - wśród młodzieży szkolnej jest szerzenie wiedzy na temat ochrony przyrody i środowiska. Ważne miejsce zajmuje działalność interwencyjna, a zwłaszcza dążenie do ochrony, w planach zagospodarowania przestrzennego gmin i powiatów, cennych obiektów przyrodniczych, szerokie stosowanie tzw. nowych form ochrony przyrody, takich jak użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo – krajobrazowe.. W tym zakresie Liga proponuje objęcie ochroną w Krakowie następujących obiektów: Las Mogilski, Przełom Potoku Malinówka, Struga Bronowicka, Przełom Wilgi przez „Białe Morza", Jezioro Zakrzowieckie, „Pojezierze Krakowskie” w Przylasku Rusieckim, Źródło Świętojańskie z Górą Duża Bidzinka, leśny użytek ekologiczny w Rajsku, użytek ekologiczny łąkowo- leśny „Rżąka”, który chroniłby występujące na tym obszarze: suche murawy napiaskowe, zespoły leśne, obszary źródliskowe i oczka wodne. Prowadzimy również skromną działalność wydawniczą. Co roku wydajemy Biuletyn - informator Zarządu Okręgowego w Krakowie, cykl folderów „Piękno które chronimy (Lasy Krakowa, Bory Polski) z okazji 75 - lecia LOP w Krakowie, wydaliśmy plakatowy kalendarz, folder i zakładkę. Do stałych pozycji należą konkursy: Konkurs „Mój Las”, Olimpiada Wiedzy Ekologicznej na etapie podstawowym i wojewódzkim (ostatnia XXIV). W 2008 r. zorganizowaliśmy konkurs fotograficzny: „Piękno które chronimy. Krajobrazy wód otwartych Krakowa i jego okolic”, a z okazji Roku Lasów w 2011 r. - ogólnopolski konkurs dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat: „Znaczenie lasów dla ochrony przeciwpowodziowej Polski”. Udaje się nam również organizować dwie wycieczki przyrodniczo - szkoleniowe w roku dla opiekunów szkolnych kół LOP i laureatów Konkursu „Mój Las” przy stałej i wydatnej pomocy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie i Nadleśnictw. Z okazji 80–tej rocznicy powstania LOP na Ziemi Krakowskiej zorganizowaliśmy sympozjum w audytorium Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie dzięki finansowemu wsparciu Gazowni Krakowskiej PGNiG.
Opracował: Tadeusz Stanowski